امروزه افسردگي يكي از شايع ترين بيماري هاي رواني در جهان محسوب مي شود. به گزارش اينفوسلامت و به نقل از سازمان بهداشت جهاني 350 ميليون نفر كه 5 درصد جمعيت كل جهان را تشكيل مي دهند از بيماري افسردگي رنج مي برند. در آمريكا نيز 16 ميليون نفر به افسردگي دچار هستند و تقريبا تنها يك سوم آنها با استفاده از داروهاي ضد افسردگي و ساير روش هاي درماني درمان مي شوند. آمارها در ايران حاكي از شيوع روزافزون افسردگي در كشور است. به گفتهي وزير بهداشت به نقل از همشهري آنلاين، بيش از ۱۲درصد مردم ايران افسرده هستند.
همه ما گاهي اوقات احساس بدبختي، تنهايي ، خستگي، و ناراحتي ميكنيم. اين احساسات معمولاً بيش از يك يا دو هفته دوام نمي آورند و آن چنان در روند زندگي ما تداخل ايجاد نمي كنند. گاهي اوقات دليل خاصي براي آن وجود دارد، گاهي هم فقط از غم و اندوه ناشي مي شود. ما خودمان معمولا از پس آنها برمي آييم و نيازي به كمك گرفتن از ديگران نداريم اما گاهي اين مساله به مشكلي جدي در زندگي ما تبديل مي شود كه روند زندگي عادي ما را با اختلال روبرو مي كند و نياز به پيگيري، مشاوره روانشناسي و درمان دارد.
برخي افراد در طول زندگي شايد فقط يكبار به اين وضعيت دچار شوند، در حاليكه افسردگي براي بسياري ديگر يك وضعيت تكرارشونده است. هر دورهي اين بيماري در صورت عدم درمان ممكن است چند ماه تا چند سال ادامه پيدا كند. افراد مبتلا به افسردگي حاد حتي احتمال دارد به درجهاي از نااميدي برسند كه دست به خودكشي بزنند. اين در حالي است كه شناخت علائم افسردگي نقش بهسزايي در پيشگيري از افزايش وخامت اين بيماري دارد. اگر افسردگي درمان نشود مي تواند باعث افزايش احتمال وابستگي به مشروبات الكلي و مواد مخدر شود. همچنين در اين صورت است كه احتمال خودكشي در فرد بيمار بيشتر خواهد شد.
افسردگي چيست؟
افسردگي يكي از شايعترين اختلالات رواني است كه به احساس غم يا تجربهي بحرانهاي زندگي محدود نميشود و به تشخيص زودهنگام و اقدامات درماني مناسب نياز دارد. چنانچه اين بيماري در مراحل اوليه تشخيص داده شود، فرد بسته به تجويز پزشك از طريق دريافت دارو، شركت در جلسات رواندرماني يا حتي تغييرات سبك زندگي به ميزان قابل توجهي بهبود خواهد يافت. اما اگر هيچ اقدامي جهت مداواي اين بيماري انجام نپذيرد، ميتواند پيامدهاي فاجعهباري را نه تنها براي خود فرد بلكه براي همهي اعضاي خانواده رقم بزند. افسردگي كه "افسردگي باليني" يا "اختلال افسردگي" نيز ناميده مي شود يك دوره غم و اندوه است كه شامل از دست دادن علاقه به چيزهايي مي شود كه پيش از اين باعث خوشحالي يا لذت مي شدند. اين احساسات معمولا به همراه يك سري علائم و نشانه هاي رواني و فيزيكي هستند.
علائم افسردگي را بشناسيم
افسردگي مانند ساير اختلالات رواني با علائمي همراه است كه روند عادي زندگي روزمره را تغيير ميدهند.
تغييرات خواب
بسياري از مبتلايان به افسردگي با تغييرات الگوي خواب مواجه ميشوند. تغيير الگوي خواب گاهي به شكل بيخوابي و گاهي به شكل خوابِ زيادتر از حد معمول بروز ميكند. صبح خيلي زود بيدار شدن از جمله علائم شايع در افسردگيهاي حاد است.
تغييرات اشتها
گاهي مبتلايان به افسردگي در قالب مكانيسم مقابله، به كمخوري يا پرخوري روي ميآورند. اين تغيير اشتها ميتواند منجر به كاهش يا افزايش وزن شديد شود.
عدم تمركز
برخي مبتلايان به افسردگي حاد قادر به تمركز نيستند. گاهي اين افراد در روزنامه خواندن يا دنبال كردن ماجراهاي سريالهاي تلويزيوني نيز دچار مشكل ميشوند و تصميمگيريها، حتي تصميمات پيشپاافتاده، برايشان دشوار ميشود.
كمبود انرژي
مبتلايان به افسردگي معمولا احساس خستگي شديد ميكنند، در فكر كردن كُند ميشوند و قادر به انجام فعاليتهاي عادي روزمره نيستند.
بي علاقگي
مبتلايان به افسردگي ممكن است علاقهي خود را به انجام فعاليتهاي عادي روزمره از دست بدهند يا ظرفيت تجربهي خوشي و لذت را نداشته باشند. اين افراد حتي احتمال دارد به بياشتهايي يا عدم تمايلات جنسي دچار شوند.
كمبود اعتماد به نفس
مبتلايان به افسردگي مدام در فكر كاستيها و ناكاميهايشان هستند و احساس گناه و درماندگي شديد ميكنند. افكاري مانند «من يه بازندهام.» يا «دنيا جاي خيلي ترسناكيه.» بر ذهن اين افراد چيره ميشود.
نااميدي
افسردگي موجب ميشود فرد احساس كند ديگر هيچ اتفاق خوشايندي در راه نيست. معمولا به دنبال اين نگرش منفي، افكار خودكشيگرايانه بروز ميكنند كه بايد بسيار جدي گرفته شوند.
دردهاي جسمي
عدهاي از مبتلايان به افسردگي به جاي اينكه از احساسات اندوهبار خود حرف بزنند، مدام از سردرد يا ناراحتيهاي معده شكايت ميكنند.
افسردگي سالمندان
افسردگي در سالمندان معمولا درماننشده باقي ميماند، چرا كه بسياري از اين افراد افسردگي را يكي از پيامدهاي طبيعي افزايش سن و نيز يك واكنش طبيعي در مقابل مسائل جسمي، روحي و اجتماعي مرتبط با سالخوردگي ميدانند. علائم افسردگي در افراد سالمند ممكن است با علائمي كه در جوانترها ديده ميشود، متفاوت باشد. چند نمونه از علائم افسردگي در سنين سالخوردگي عبارتند از اختلالات حافظه، دردهاي مبهم و توهم. همچنين افسردگي ميتواند عارضهي جانبي داروهايي مانند داروهاي فشارخون، حملهي قلبي، سكته، شكستگي لگن يا دِژِنِراسيون ماكولا باشد كه معمولا در سالخوردگي تجويز ميشوند و با بروز افسردگي نيز مرتبط هستند.
افسردگي پس از زايمان
بسياري از زنان پس از زايمان به اختلالات خُلقي مقطعي دچار ميشوند. اين اختلال از بين 100 خانمي كه صاحب نوزاد شده اند بر روي 10 تا 15 نفر آنها تاثير ميگذارد. از جمله اين اختلالات خلقي ميتوان به افسردگي پس از زايمان اشاره كرد. اين عارضه كه به فاصلهي كوتاهي پس از وضعحمل بروز ميكند، موجب اضطراب، بيخوابي، گريه يا افكاري مانند آسيب رساندن به خود يا نوزاد ميشود و به همين دليل، انجام فعاليتهاي عادي روزمره براي فرد به سختي امكانپذير است. افسردگي پس از زايمان اغلب در عرض يك يا دو ماه پس از زايمان شروع مي شود و يا مي تواند چند ماه پس از تولد نوزاد اتفاق بيافتد. حدود يك سوم از زنان مبتلا به افسردگي پس از زايمان شروع علائمشان در طول دوران بارداري است و اين علائم پس از زايمان هم ادامه خواهد داشت.
درمان افسردگي
افسردگي بيماري مخربي است كه معمولا به درمان جواب ميدهد، فقط كافي است با مراجعه به مراكز درماني نسبت به پيگيري بيماري خود كوشا باشيد.
آن ها براي آگاه شدن از وضعيت بيمار شروع به انجام تست افسردگي، مصاحبه و تست هاي آزمايشگاهي خواهند كرد و بهترين راه درمان را در پيش خواهند گرفت. به محض تشخيص، درمان افسردگي مي تواند با داروهايي مانند داروهاي ضد افسردگي، روان درماني و يا هردو، درمان و رفع شود. روان درماني با ياد دادن شيوه هاي جديد فكر كردن و رفتار كردن و تغيير در عادات مي تواند به درمان افسردگي كمك كند.
دارو درماني: داروهاي ضدافسردگي، تثبيتكنندههاي خُلقي و داروهاي آنتيسايكوتيك (ضد روانپريشي)
روان درماني: رفتار درماني شناختي (CBT)، درمان خانوادهمحور و درمان بينفردي
درمان تحريك مغزي: درمان الكتروشوك (ECT) و تحريك مغناطيسي جمجمهاي تكرارشونده (RTMS)
نور درماني: در اين روش، فرد با استفاده از يك جعبهي نور در معرض طيف كامل نور قرار ميگيرد تا ميزان ترشح هورمون ملاتونين تنظيم شود.
ورزش
درمانهاي جايگزين: طب سوزني، مراقبه و تغذيهدرماني
استراتژيهاي خود مديريتي
رويكردهاي ذهن/جسم/روح: مديتيشن، ايمان و دعا
انجام كارهاي بزرگ و تقسيم و اوليت بندي آنها به كارهاي كوچك تر به جهت سهولت در به ثمر رساندن آنها
وقت گذراندن با دوستان و گرفتن اعتماد به نفس از يك دوست نزديك
به تعويق انداختن تصميمات مهم زندگي و موكول كردن آنها به بعد
پرهيز از خود درماني به وسيله قرص، مواد و الكل
اعتياد و بيماريهايي مانند اختلال استرس پس از حادثه (PTSD) و اختلال كمتوجهي-بيشفعالي از جمله وضعيتهايي هستند كه درمان افسردگي را مشكلتر از حد معمول ميسازند. اين در حالي است كه چنانچه هر يك از اين موارد با موفقيت درمان شوند، علائم افسردگي نيز معمولا بهبود مييابند.
به طور كلي افسردگي بيماري جدي اما كاملا قابل كنترل و درمان است . با توجه به اين كه افسردگي در صورت عدم درمان گاهي ممكن است خطراتي مانند خود كشي را بهمراه داشته باشد و طبق آمار سازمان جهاني بهداشت دومين علت اصلي مرگ افراد بين 15 تا 29 سال است لازم است در صورت داشتن هرگونه علائم افسردگي براي درمان و جلوگيري از مشكلات جدي بايد به روانپزشك يا روان شناس مراجعه كرد.