افسردگي يكي از بيماري‌هاي شايع قرن حاضر است كه طبق آمار سازمان بهداشت جهاني، ۳۵۰ ميليون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. اين بيماري كه گاهي از آن به عنوان «سرماخوردگي روح» ياد مي‌شود، مانند هر بيماري ديگري داراي علائمي است كه با تشخيص به موقع و مداومت در روند درمان، اميد بهبودي كامل فرد وجود دارد.
افسردگي يكي از بيماري‌هاي شايع قرن حاضر است كه طبق آمار سازمان بهداشت جهاني، ۳۵۰ ميليون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. اين بيماري كه گاهي از آن به عنوان «سرماخوردگي روح» ياد مي‌شود، مانند هر بيماري ديگري داراي علائمي است كه با تشخيص به موقع و مداومت در روند درمان، اميد بهبودي كامل فرد وجود دارد.
حتما بخوانيد: علائم افسردگي | ۱۰ نشانه كه نبايد از كنار آنها ساده گذشت
1. عصبانيت و بدخلقي
به گفته دكتر رابرت لاندن (Robert London): «معمولا در افراد افسرده علائمي مانند آشفتگي، بي‌قراري و خشونت ديده مي‌شود». عصبانيت عاملي براي ماندگاري افسردگي است. در بخشي از سرمقاله‌ي مجله‌ي «پيشرفت‌هاي درماني روانپزشكي» (Advances in Psychiatric Treatment) توضيح داده شده است: «وقتي كه عصبانيت به خوبي شناخته نشود، منجر بهپرخاشگريِ منفعلانه مي‌شود. اين رفتار در فرد خود تخريبي ايجاد مي‌كند و زمينه‌ي ابتلا به افسردگي را به وجود مي‌آورد». به توصيه دكتر لاندن هر فردي كه به طور مداوم در رفتار خود پرخاشگري و خشونت را تجربه مي‌كند يا به طور غيرمعمول و به سرعت عصباني مي‌شود بايد براي پيدا كردن راه‌حل درماني مناسب از يك مشاور و روانشناس كمك بگيرد.
حتما بخوانيد : افسردگي چيست و راه درمان
2. خود انتقادي
خودانتقادي، تفكر نقادانه‌ي فرد در مورد رفتار خودش است. به وسيله‌ي اين تفكر، مي‌توانيم نقطه ضعف‌هاي‌مان را بشناسيم و از اشتباهات‌مان درس بگيريم. اما جنبه‌ي مخرب خودانتقادي زماني بروز مي‌كند كه فرد با يادآوري مداوم اشتباهات، طوفاني در ذهن خود به وجود مي‌آورد و در نهايت با ايجاد احساس گناه، عزت‌نفس را در خود از بين مي‌برد. يكي از شاخصه‌هاي قوي در تشخيص افسردگي، خودانتقادي شديد است. جِيم دبليو وينيك (Jaime W. Vinick) عضو ارشد مركز روانشناسي سيرا تاكسون (Sierra Tucson) مي‌گويد: «همه‌ي ما يك منتقد دروني داريم.
صداي منتقد دروني در افراد افسرده بسيار قوي و مخرب است.» در سال ۲۰۰۹ پژوهشي جامع در زمينه‌ي روانشناسي بر روي ۱۰۷ فرد بزرگسال انجام شد، بر اساس نتايج اين پژوهش، افرادي كه خودانتقادي شديد داشتند، بيش از سايرين مستعد ابتلا به افسردگي بودند. دكتر موئه گيلبارت روانشناس مركز پزشكي تورانسِ كاليفرنيا ( Torrance Memorial Medical Center) توصيه مي‌كند: «به هنگام گفت‌وگو با خودتان مراقب استفاده از كلمه‌ي «بايد» باشيد. اگر مدام از رفتار خود ايراد مي‌گيريد و خودتان را مسئول تمام اتفاقات بد مي‌دانيد، در رفتار شما خودانتقادي شديد ديده مي‌شود.» براي از بين بردن خودانتقادي بايد گفتگوي مثبتي با خودمان داشته باشيم.
3. نا اميدي
به عقيده‌ي دكتر وينيك: «يكي از بدترين علائم افسردگي نااميدي است». نااميدي در افراد افسرده آنان را از درمان بيماري خود باز مي‌دارد. افراد افسرده‌اي كه اقدام به خودكشي مي‌كنند، معمولا كساني هستند كه به دليل شدت نااميدي، به درمان و بهبودي خود اميدي ندارند. دكتر نيك فوراند (Nick Forand)، روانشناس باليني از دانشگاه دولتي اوهايو مي‌گويد: «نااميدي در افزايش ميزان افسردگي نقش دارد. نااميدي در افراد افسرده با بروز شكست‌ها تشديد مي‌شود. اين شكست‌ها واقعي يا خيالي هستند و خودانتقادي در ايجاد شكست‌هاي خيالي نقش مهمي دارد.»
4. از دست دادن علاقه
اينكه در يك جلسه‌ي سه ساعته، حوصله‌مان سر مي‌رود و رغبتي براي بودن در آن جلسه نداريم، امري كاملا طبيعي است. دكتر گيلبارت از بين رفتن علاقه در افراد افسرده را چنين توضيح مي‌دهد: «افراد افسرده علاقه‌ي خود را نسبت به چيزهايي كه قبلا از آنها لذت مي‌بردند از دست مي‌دهند. كارهايي از قبيل تماشاي فيلم، ورزش كردن و بودن در جمع دوستان. اين پديده «فقدان لذت» (Anhedonia) ناميده مي‌شود. از دست دادن علاقه، احساس تنهايي را شدت مي‌بخشد و باعث افزايش افسردگي مي‌شود. گاهي اين بي‌علاقگي نتيجه تغيير در هورمون‌هاي تنظيم‌كننده‌ي پاداش و يا تغيير در انتقالدهندههاي عصبي است. شكستن چرخه‌ي خودتخريبي براي افراد افسرده بسيار مشكل است.»
حتما بشنويد: نقش دارو در جلوگيري از افسردگي و استرس پس از سانحه
5. عدم توانايي در لذت بردن از زندگي
شخص افسرده تقريبا از انجام هيچ فعاليت و حركتي لذت نمي‌برد و هيچ رغبتي درون خود مبني بر انجام فعاليت‌هاي سرگرم كننده و لذت بخش نمي‌بيند و حتي اگر كاري را انجام دهد كه در گذشته از تجربه كردن آن لذت مي‌برده است ديگر اين احساس را درون خود نمي‌كند. اين حس تقريبا هميشه با اوست و ممكن است در پاره اي از موارد و در اثر شرايطي خاص از اين احوالات خارج شود اما با دوري از آن فضا و شرايط خاص مجددا به حال بد خود بر مي گردد.
6. تغييرات فاحش وزن
فرد افسرده تمايلي به غذا خوردن ندارد و از غذا لذت نمي‌برد. از سوي ديگر ممكن است به دليل پرخوري عصبي، براي ايجاد تغيير در شرايط خود، عمدا يا سهوا شروع به غذا خوردن كند. عدم تحرك ناشي از افسردگي نيز در افزايش وزن نقش دارد. اگر در ماه بيش از ۵ درصد تغيير در وزن خود مشاهده مي‌كنيد، بايد تحت مراقبت‌هاي پزشكي قرار بگيريد. طبق پژوهشي كه در سال ۲۰۰۳ در مجله‌ي امريكايي تغذيه‌ي باليني (American Journal of Clinical Nutrition) به چاپ رسيد، خوردن غذاهاي سرشار از كربوهيدرات توليد سروتونين را در مغز به طور موقت افزايش مي‌دهد. سروتونين يك انتفال‌دهنده‌ي عصبي است كه در ايجاد احساس شادي نقش دارد.
حتما بخوانيد: دلايل ابتلاي زنان به افسردگي پس از زايمان و نقش همسر در درمان آن
7. تغيير عادات خواب
بر اساس مقاله‌اي كه در سال ۲۰۰۸ در مجله‌ي مباحث علوم اعصاب باليني (Dialogues in Clinical Neuroscience) چاپ شد سه چهارم افراد افسرده از بي‌خوابي رنج مي‌برند. دكتر گيلبارت توضيح مي‌دهد: «ترس‌هاي مداوم، اضطراب و نشخوار فكري، مشكلاتي در نحوه‌ي خوابيدن ايجاد مي‌كند. افرادي كه به كمبود خواب شبانه دچارند، در روز بيشتر مي‌خوابند، چرت مي‌زنند و يا به خوردن قهوه رو مي‌آورند كه تمام اين موارد خواب شب اين افراد را دچار مشكل مي‌كند. بي‌خوابي باعث بدتر شدن افسردگي مي‌شود. بر اساس همين پژوهش ۴۰ درصد از جوانان (به ويژه خانم‌ها)، به هنگام افسردگي بيشتر مي‌خوابند. افراد افسرده‌اي كه به هنگام روز زياد مي‌خوابند در واقع خواب را وسيله‌اي براي فرار از مشكل يافته‌اند.»
8. خستگي
دكتر فوراند درباره‌ي خستگي در افراد افسرده توضيح مي‌دهد: «گويي بدن افراد افسرده، تحت فشار زيادي قرار دارد. اين حالت با ايجاد التهاب همراه است و اين التهاب در ايجاد خستگي نقش دارد.» افرادي كه از افسردگي رنج مي‌برند علائمي مانند خستگي، تنبلي و ضعف جسماني دارند، در خواب اين افراد بي‌نظمي مشاهده مي‌شود و اين بي‌نظمي خستگي را تشديد مي‌كند. در اين افراد خستگي به صورت لكنت زبان، بي‌حالي و حركات آهسته‌ي بدن ديده مي‌شود.
9. كندي رواني و حركتي
كندي رواني حركتي نشانه‌اي از ابتلاي فرد به افسردگي شديد است. علامتي كه در بيماران افسرده شديد و كاتاتونيك بيشتر مشاهده مي‌شود. كندي رواني و حركتي با تنبلي متفاوت است، تنبلي مي‌تواند نشانه افسردگي به همراه ويژگي شخصيتي فرد باشد بدين معنا كه فرد يا افسرده و يا به لحاظ شخصيتي تنبل است در حاليكه كندي رواني و حركتي از علايم شايع ابتلا به افسردگي شديد است.
10. دردهاي بي دليل
دكتر وينيك مي‌گويد: «گاهي افراد افسرده از مشكلاتي مانند درد معده، درد مفاصل و كمر شكايت مي‌كنند. انتقالدهندههاي عصبي سروتونين و نوراپي‌نفرين، نه تنها بر حالات روحي بلكه بر برخي از فرايندهاي بيولوژيكي و عصبي بدن نيز تاثير مي‌گذارند و ممكن است سبب ايجاد درد در بدن شوند. افسردگي در نحوه‌ي تشخيص درد در مغز نيز اثر مي‌گذارد.» به عقيده‌ي دكتر فوراند «سيگنال‌هاي درد كه در حالت طبيعي ناديده گرفته مي‌شوند در حالت افسردگي تقويت مي‌شوند. افراد افسرده توجهات منفي زيادي نسبت به خود دارند. مثلا ممكن است نسبت به درد حساس شوند و بيش از حد بر روي آن تمركز كنند كه در نتيجه احساس درد شدت مي‌گيرد.»
از جمله مهمترين ويژگي افسردگي و اختلالات عاطفي بازپيدايي آنهاست و عود كردن دوباره بيماري است. ويژگي ادواري افسردگي يكي از خصوصيات بارز اين اختلال است. با اين حال يك سوم اشخاصي كه از افسردگي شديد رنج مي‌برند پس از درمان و بهبودي، براي هميشه از شر آن خلاص مي‌شوند اما جمعي ديگر ممكن است هرچند وقت يكبار مجددا با افسردگي شديد مواجه شوند. گاه فاصله ميان دو دوره افسردگي طولاني و چند سال است. گروهي نيز گرفتار افسردگي مزمن مي‌شوند و بالاخره در گروهي ديگر، افسردگي در فواصل كوتاه مشاهده مي‌شود.
ديده شده كسانيكه در طي 2 الي 6 هفته اول بيماري درمان مناسب را گرفته اند خيلي بهتر و سريعتر به زندگي عادي برگشته‌اند در حاليكه بيماراني كه درمان نشده‌اند براي ماهها علايم در اين افراد ادامه داشته است.
در واقع عدم درمان مي‌تواند سبب تغييرات بيوشيميايي و سلولي در مغز شده و باعث تغيير خلق شود. همچنين افراد درمان نشده در آينده در معرض خطر ابتلا به اختلال دوقطبي نيز مي‌باشند. بنابراين مهم است كه اگر خود يا يكي از اطرافيان شما به افسردگي شديد دچار شد هرچه زودتر به يك روانشناس يا روانپزشك مراجعه كنيد چراكه درمان نكردن باعث عميق‌تر و خطرناك‌تر شدن مراحل اين بيماري شده و ممكن است منجر به اتفاقات برگشت‌ناپذيري گردد.
حتما بخوانيد: افسردگي در سالمندان | عوامل و راه هاي درمان
روش‌هاي درمان رفتاري شناختي و دارودرماني به صورت جداگانه و يا همراه با هم، به درمان افسردگي كمك مي‌كند. اين بيماري در برخي از افراد، به راحتي و به سرعت درمان مي‌شود، و برخي ديگر نيازمند درمان مستمر هستند. به خاطر داشته باشيد ناديده نگرفتن نشانه‌هاي ابتلا به افسردگي و مراجعه به پزشك اولين گام براي درمان اين بيماري است.
اختلال توره (اختلال تیک) | ملاک های تشخیصی و عوامل خطر
افسردگی خندان | علائم و راه های درمان آن
اختلال شخصیت دوری گزین یا اجتنابی | راه های تشخیص و درمان آن
اختلال شخصیت بدبین یا پارانوئید | انواع پارانويا، علائم و نوع درمان آن
مهارت های مورد نیاز کودک برای ورود به کلاس اول 
اختلال شخصیت ضد اجتماعی | دلایل، شناسایی و درمان آن
بهداشت روان در خانواده چگونه می باشد؟
مرزهای خانوادگی چگونه تعریف می شوند؟
مثلث عشق چیست و انواع روابط عاشقانه چگونه می باشد؟
خار پاشنه و درمان آن با طب سنتي
كاشت ناخن و روش هاي درمان آن
خواص چاي سبز را بيشتر بشناسيد
دلايل و راه هاي درمان شب ادراري در كودكان
افسردگي چيست با علائم و راه درمان افسردگي آشنا شويد
روش‌هاي موثر در ترك خودارضايي
روش هاي درمان دل پيچه و اسهال